“The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable” Nassim Nicholas Taleb’in belirsizlik, risk ve öngörülemez olaylar üzerine yazdığı etkileyici bir eserdir. Kitap, “siyah kuğu” olarak adlandırılan nadir, beklenmedik ve büyük etkiye sahip olayların dünyayı nasıl şekillendirdiğini inceler. Taleb, bu olayların üç özelliğini vurgular: nadirlik, büyük etki ve geriye dönük açıklanabilirlik. Finans, tarih ve günlük yaşamdan örneklerle, insanlığın bu tür olayları öngörme ve yönetme konusundaki yetersizliğini ele alır.
Yazar, modern toplumların karmaşık sistemlerdeki kırılganlığa karşı kör olduğunu savunur ve temelde şu fikirleri öne çıkarır:
- Siyah kuğular her yerdedir: Finansal çöküşler, teknolojik devrimler veya doğal afetler gibi olaylar, öngörülemez ancak dönüştürücüdür. (1772 Kredi Krizi, 1929 Borsa Krizi, 1973 OPEC Petrol Krizi ya da büyük depremler gibi)
- Gaussian düşünce tuzağı: İnsanlar, riskleri normal dağılım modelleriyle değerlendirir, ancak bu modeller ekstrem olayları açıklamakta yetersizdir. Ör: Gaussian model, Dow Jones’un yıllık %5-10 dalgalanacağını söyler, ama 1987’de %22’lik bir gün (Kara Pazartesi) olasılığı %0.0001 olarak hesaplamasına rağmen gerçekleşmiştir)
- Antifragiliteye hazırlık: Beklenmeyeni kucaklamak ve sistemleri kırılgan değil, dayanıklı veya “Kırılmaya dayanıklı (Antifragil)” hale getirmek gerekir.
Taleb: “Bir hindi, her gün beslendiği için çiftçiye güveniyor. Peki, Şükran Günü’nde ne oluyor?”
Arkadaş: “Hindi için her şey güzel görünüyor, ta ki kesilene kadar.”
Taleb: “İşte bu bir siyah kuğu! Hindi, geçmiş verilere bakarak geleceği öngöremez.”
Taleb: “Bankacılar neden bu kadar kendinden emin?”
Öğrenci: “Çünkü modelleri geçmiş verilere dayanıyor.”
Taleb: “Geçmiş, geleceği açıklamaz. Modeller, bir sonraki çöküşü değil, sadece kendi yanılsamalarını gösterir.”
Taleb’in akıcı ve provokatif üslubu, okuyucuyu alışılagelmiş düşünce kalıplarını sorgulamaya iter. Kitap, belirsizlikle yüzleşmek isteyenler için hem ufuk açıcı hem de pratik bir rehber ve kesinlikle okunması gereken çok değerli bir eserdir.
Nassim Nicholas Taleb Hakkında
Nassim Nicholas Taleb, Lübnan asıllı Amerikalı bir yazar, istatistikçi ve eski borsacıdır. 1960 yılında Lübnan’da doğan Taleb, risk yönetimi ve belirsizlik üzerine çalışmalarıyla tanınır. Wharton School’dan MBA ve Paris Üniversitesi’nden doktorası bulunan Taleb, finans dünyasında tüccar olarak çalışmış, ardından akademik ve yazarlık kariyerine odaklanmıştır. The Black Swan ve Antifragile gibi kitaplarıyla, modern risk anlayışını yeniden şekillendirmiştir. Eleştirel ve bağımsız düşünce tarzıyla, hem akademisyenler hem de genel okuyucular arasında geniş bir etki yaratmıştır.
- Fooled by Randomness (Aldatıcı Rastlantısallık, 2001): Şansın ve tesadüfün, özellikle finansal piyasalarda, başarı üzerindeki etkisini inceler.
- The Black Swan (Siyah Kuğu, 2007): Beklenmedik, etkisi büyük olayların dünyaya nasıl yön verdiğini ele alır.
- Antifragile (Antikırılganlık, 2012): Kaos ve belirsizlikten güç alarak ortaya çıkan sistemleri ve “antifragility” kavramını tanıtır.
